Wat is een SOA?

Een SOA is een seksueel overdraagbare aandoening die je kan krijgen, vaak via onbeschermd seksueel contact. Een SOA kan soms helaas ook gelinkt worden aan druggebruik. We geven jullie een overzicht van verschillende SOA’s met uitleg over de wijze van overdracht, incubatieperiode, klachten, opsporing en (mogelijke) behandeling en harm reduction tips.

HIV (human immunodeficiency virus)

Incubatieperiode: 2 tot 6 weken.

Klachten:  Als je net bent besmet dan heb geen duidelijke symptomen, soms wel grieperig gevoel.

Opsporen en behandelen: Je ontdekt het via een bloedtest die je antistoffen bepalen.

Vensterperiode: 6 week na besmetting, na 1 week resultaat. HIV genezen kan nog niet. Het virus blijft in het lichaam aanwezig. Maar hiv-medicatie versterkt wel het afweersysteem, waardoor het virus bijna helemaal verdwijnt.

Gevolgen indien geen behandeling: HIV is het virus die op lange termijn en zonder de juiste medicatie AIDS geeft en je immuunsysteem aantast.

Harm reduction tips: Condoom.

 

Hepatitis A

Incubatieperiode: 2 tot 6 weken (gemiddeld 28 dagen).

Klachten:  Geelzucht en algemene zwakte met vermoeidheid. Malaise, koorts, buikklachten, icterus. griep, koorts, gebrek aan eetlust, misselijkheid en buikklachten. Na enkele dagen kan icterus met donkere urine en soms stopverfkleurige feces ontstaan. Vermoeidheid en vermagering komen vaak voor. Jeuk ten gevolge van cholestase wordt bij minder dan de helft van de symptomatische patiënten gezien. Het acute beeld duurt 1 à 2 weken.

Opsporen en behandelen: De behandeling bestaat uit relatieve bedrust en een tijdelijk alcoholverbod. In extreem zeldzame gevallen ontstaat een acuut leverfalen.

Gevolgen indien geen behandeling: Een hepatitis A-infectie is zelflimiterend en wordt niet chronisch. De immuunrespons bestaat uit de vorming van hepatitis A-virusspecifieke IgM-antistoffen, die detecteerbaar zijn vanaf het moment van het optreden van ziekteverschijnselen en die gevonden kunnen worden tot 6 maanden na besmetting. Blootstelling en vaccinatie leiden in principe tot levenslange immuniteit, hoewel de antistoffen over de jaren af kunnen nemen. Re-infectie komt niet voor.

Harm reduction tips: Condoom. Doe geen anale penetratie en/of anale seksuele handelingen (bv rimmen) bij onbekenden of bij verdenking van besmetting. Vaccin helpt ook.

 

Hepatitis B

Incubatieperiode: 4 weken-6 maanden (meestal 2 – 3 maanden).

Klachten:  Leverontsteking. Ongeveer 60% van de mensen die besmet worden hebben geen klachten.

Opsporen en behandelen: Hepatitis B is te detecteren via een bloedtest. In 90% van de gevallen zal het virus spontaan genezen. Bij 10% zal het virus levenslang in je lichaam aanwezig blijven. Dan wordt het een chronische infectie. Veel rusten, gezond eten, zo min mogelijk medicatie, alcohol & drugs gebruiken. Zowel bij acute als chronische Hepatitis B is een antivirale behandeling goed.

Harm reduction tips: Condoom en vaccin helpen.

 

Hepatitis C

Incubatieperiode: Die verschijnen een zestal weken na de besmetting en blijven levenslang in het bloed, gemiddeld 7 weken.

Klachten:  De acute infectie met het hepatitis C-virus gaat meestal ongemerkt voorbij. Heel zelden ontstaat er een ziektebeeld met de symptomen van een banale virale infectie: onwel zijn, spierpijn, lichte koorts en in zeldzame gevallen een beperkte geelzucht.

Opsporen en behandelen: De diagnose gebeurt door het bloed te screenen op HCV-antilichamen. Chronische hepatitis C is goed te behandelen met medicijnen. De medicijnen zijn de laatste jaren sterk verbeterd, met zeer hoge kans op genezing en minder bijwerkingen. Het genezingspercentage is bijna 100 als er geen sprake is van levercirrose, anders is de kans op genezing zo’n 80 tot 90 %.

Gevolgen indien geen behandeling: 80 procent van de patiënten ontwikkelt een chronische infectie. Op lange termijn kan een chronische infectie met HCV leiden tot leverfibrose, levercirrose, leverfalen en hepatocellulair carcinoom. Bij een minderheid van de patiënten verdwijnt het HCV-virus spontaan. Maar in tegenstelling tot Hepatitis A bouwt de patiënt geen immuniteit op.

Harm reduction tips: Bij besmetting geen alcohol meer consumeren! Overgewicht en diabetes maken het ziektebeeld erger.

 

Syfilis

Incubatieperiode: 2 tot 12 weken nadat je Syfilis hebt gekregen kun je klachten krijgen.

Klachten: Zweertjes in of op of rond de penis, vagina, anus of mond. Vlekjes op de huid over het hele lichaam, vooral op de handpalmen en voetzolen, opgezette klieren, griep, hoofdpijn, keelpijn, vermoeidheid, haaruitval, kale plekken op de hoofdhuid, klachten aan de ogen en problemen met je zicht. De zweertjes verdwijnen meestal na 3 tot 6 weken. De bacterie zit dan nog wel in je lichaam. Je kunt jaren later nog erge klachten krijgen. Na jaren besmet te zijn kan het je hart, hersenen, ruggenmerg en botten beschadigen.

Opsporen en behandelen: Op te sporen via bloedtest. Behandeling is met antibiotica die op verschillende manier kan toegediend worden, naargelang je ziekteverloop.

Gevolgen indien geen behandeling: Kan andere organen beschadigen.

Harm reduction tips: Condoom (ook bij anale seks) maar zelfs dit biedt geen 100% bescherming.

 

HPV (= Humaan papillomavirus)

Dit is een virus dat in vele vormen bestaat, meer dan 100 types. Enkele ervan veroorzaken een SOA in de vorm van genitale wratten. Enkele types veroorzaken (mogelijks) kanker. Kanker (door HPV) komt amper aan bod maar het is wel belangrijk om te noteren dat ook hier de besmetting via seksueel contact verloopt.

Incubatieperiode: Voor de genitale wratten tussen de 3 weken en 8 maanden, meestal 3 maanden. Voor de kankertypes, tussen de virusinfectie en het voorstadium van (baarmoederhals)kanker verlopen meerdere jaren. De voorlopercellen ontwikkelen zich zeer traag tot kanker. Het duurt minstens tien jaar na de infectie voor er sprake is van kanker.

Klachten: Bij de genitale wratten zijn de klachten wratten, jeuk & irritatie geslachtsorganen (= eerste verschijnselen), pijn, branderig gevoel, soms vaginale afscheiding of afscheiding uit de plasbuis.

Opsporen en behandelen: De genitale wratten zijn makkelijk merkbaar, bij de kankertypes is opsporing veel moeilijker omdat eerste jaren klachtenloos zijn en geen volledige bescherming mogelijk is. Regelmatig een uitstrijkje nemen bij de huisarts is aan te raden. De genitale wratten genezen bij de meeste mensen maar behandeling is mogelijk via zalf/vloeistof (bij kleine wratten) of weg laseren (bij grotere wratten).

Bij de kankertypes in een regelmatige check-up aan te raden (via uitstrijkjes). Kankercellen of voorlopercellen operatief laten wegnemen is ook mogelijk.

Gevolgen indien geen behandeling: Bij de kankertypes ontstaat er kanker.

Harm reduction tips: Bij de genitale wratten is vaccineren mogelijk. Een condoom kan enige bescherming bieden maar niet altijd en/of volledig. Let ook op met de wratten zelf (niet aanraken) of het delen van een gemeenschappelijke handdoek of washand. Voor de kankertypes kan je jou laten vaccineren voor een aantal (maar er bestaat nog geen vaccin voor allemaal), een condoom zou hier voor 70% beschermen.

 

Herpes

Hier zijn er twee varianten: Herpes type 1 (HSV-1), beter gekend als koortsblaasjes, en Herpes type 2 (HSV-2). Beide kunnen genitale herpes veroorzaken, HSV-1 ongeveer 30% en HSV-2 60%.

Incubatieperiode: 2 – 12 dagen. Na een eerste infectie blijft het virus sluimerend aanwezig. Je klachten van de infectie zullen verdwijnen, maar je lichaam kan het virus niet opruimen omdat het zich verborgen houdt in de zenuwkanalen. De infectie kan later terugkomen. Dit wordt vooral uitgelokt door bepaalde omstandigheden, zoals koorts, verminderde weerstand, verkoudheid, griep, zonnebrand, andere huidletsels, menstruatie…

Klachten: Symptomen treden op 3 – 7 dagen na contact met het virus HSV-2: prikkelend en tintelend gevoel op plaats van infectie. Op deze zone gaat enkele dagen later een rode, vlekkerige en goed omlijnde uitslag komen waarin blaasjes gaan verschijnen. Enkele dagen later gaan deze blaasjes open en vormen ze extreem pijnlijke zweren die kunnen samenvloeien tot 1 grote zweer die etterig of bloederig is, de vulva is erg gezwollen en soms zo pijnlijk dat de patiënt niet meer kan stappen. De zweer gaat open en krijgt het uitzicht van een schaafwonde.

Later komt er een korstje op het zweertje die er af zal vallen zonder restletsels (dus geen litteken).

Opsporen en behandelen: Een arts kan het met het blote oog opsporen en het feit dat het zo pijnlijk is is ook al erg kenmerkend. Het virus blijft levenslang in je lichaam aanwezig en je kan het dus niet genezen. De behandeling is gericht op comfort en de duur en de hevigheid van de symptomen te beperken.

Harm reduction tips: Men kan zich niet voor de volle 100% beschermen gezien letsels overal op de geslachtsdelen kunnen voorkomen (ook niet met condoom). Condoomgebruik is steeds geadviseerd. Enkel wanneer er geen contact is, is er geen risico tot besmetting. Het enige wat 100% helpt is geen seks hebben met iemand die letsels(blaasjes) heeft.

 

Chlamydia

Incubatieperiode: Bij klachten 1 – 3 weken, indien asymptomatisch (zonder ziekteverschijnselen) is het moeilijk te zeggen.

Klachten: Klachten kunnen bij man en vrouw verschillend zijn. Bij vrouwen een pijn of branderig gevoel tijdens het plassen, meer/afwijkende vaginale afscheiding, frequente aandrang tot plassen, onregelmatig vaginaal bloedverlies, pijn of bloedverlies tijdens of na seksueel contact. Bij mannen verlies van wit waterig vocht uit de plasbuis (vnl in de ochtend), pijn/branderig gevoel bij plassen ( door ontsteking van de plasbuis), frequenter plassen en pijn in de balzak.

Opsporen en behandelen: Via ochtendurine (man en vrouw) of via uitstrijkje (bij de vrouw). Behandeling met speciale antibiotica en (seksuele) partner(s) moet(en) dezelfde kuur antibiotica volgen. Daarnaast moeten alle sekspartners van de voorbije 6 maanden ingelicht worden.

Gevolgen indien geen behandeling: Bij vrouw kan het volgende ontstaan: Pelvic Inflammatory Disease (PID); ontsteking van het kleine bekken dat kan leiden tot chronische bekkenpijn, ontsteking van eileiders en eierstokken en vruchtbaarheidsproblemen.

Harm reduction tips: Condoom.

 

Gonorrhea

Incubatieperiode: 2 dagen tem 3 weken (gemiddeld 8 dagen).

Klachten: Kan de plasbuis, baarmoederhals, endeldarm, keel en oogbindvlies (conjunctiva) infecteren.

Opsporen en behandelen: Via ochtendurine (man en vrouw) of via uitstrijkje (bij de vrouw). Behandeling met speciale antibiotica en (seksuele) partner(s) moet(en) dezelfde kuur antibiotica volgen. Daarnaast moeten alle sekspartners van de voorbije 6 maanden ingelicht worden.

Harm reduction tips: Condoom.